Organy

Organy w Bazylice Bożego Ciała od 1963 roku są największym instrumentem w Krakowie. Pod względem ilości głosów zdystansowały nawet organy w Bazylice Mariackiej. Dają możliwość grania utworów napisanych na zasadzie echa, a dzięki oddaleniu od siebie dwóch instrumentów o ok. 70 metrów, słuchacz otrzymuje unikatowe wrażenia muzyczne. Organy zaprojektowane na 83 głosy i składają się z dwóch części:

• Organy główne – posiadają 63 głosy (budowane w latach 1958-1963) i są umieszczone nad chórem muzycznym z 1772/1773 r.;
• Organy boczne – mają 20 głosów (budowane w latach 1958-1963) i znajdują się w najstarszej szafie organowej w Krakowie z unikatowymi piszczałkami w prospekcie, umieszczonej w prezbiterium.

Organy w Bazylice Bożego Ciała zostały zaplanowane na 5950 piszczałek i 25 dzwonków (2 oktawy). Chociaż organy boczne zostały elektrycznie sprężone z organami głównymi, to równocześnie każdy z nich jest odrębnym instrumentem. Do dyspozycji organistów wykonano dwa identyczne, wolnostojące kontuary czteromanuałowe z pedałem: pierwszy z nich mieści się przy ołtarzu, drugi zaś na chórze w tylnej części Bazyliki. Projekt w takiej formie powstał dzięki współpracy Tadeusza Machla, prof. Józefa Chwedczuka i prof. Jana Jargonia.

Organy dziś (1958-2020)

Zanim parafia Bożego Ciała przystąpiła do budowy organów konieczne było uzyskanie niezbędnego zezwolenia od Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Pismo w tej sprawie wystosowano 28 czerwca 1958 roku, a już 8 lipca 1958 roku Kuria wydawała zgodę na budowę nowego instrumentu. Sama budowa miała miejsce w latach 1958-1963 i trwała dwa lata dłużej niż pierwotnie zakładano, a za ich realizację odpowiadała firma Biernacki SKA.

Organy boczne (1958-2020)

Budowę organów za sprawą decyzji Kurii rozpoczęto od przeniesienia szafy organowej z 1664 roku z chóru mieszczącego się w tyle kościoła na swoje pierwotne miejsce do prezbiterium. Konieczne było także wykonanie nowego wnętrza organów.
Projekt ten wymusił na wykonawcy zmianę traktury mechanicznej poprzedniego, 28- głosowego i wielokrotnie przebudowanego instrumentu na trakturę elektropneumatyczną (rozwiązanie to było bardzo popularne w czasach powojennych). Do jej budowy użyto elementów elektrycznych (przekaźników, diod) oraz elementów pneumatycznych (rurek, mieszków).
Instrument może działać dzięki przepływowi impulsów elektrycznych przy napięciu stałym 24V z zasilacza zbudowanego z płyt selenowych, które przebiegają od stołów gry do wiatrownic, gdzie znajduje się przekaźnik odbierający impuls elektryczny i przetwarzający go na impuls pneumatyczny. Stół gry i wiatrownice połączone są natomiast kablami, które umieszczono pod posadzką Bazyliki.

Z poprzednich organów bocznych postanowiono zachować szafę barokową, a także piszczałki w prospekcie: Oktawabas 8’ (mają podszarpane końcówki) oraz inne, które obecnie nie są podłączone. Poza tym instrument doczekał się nowych głosów: piszczałek labialnych, które wykonała firma Chaciński Jan w Kobyłce koło Warszawy. Nie wiadomo, co stało się z pozostałymi głosami ze starych organów. Wszystko wskazuje na to, że były one w tak złym stanie, że nie nadawały się do dalszego użytku.

Symboliczną datą ukończenia organów bocznych był dzień 7 czerwca 1959 roku. Wówczas odbyło się uroczyste poświęcenie instrumentu, pokaz jego możliwości oraz Msza Święta w intencji wszystkich ofiarodawców, która odbyła się o godzinie 9.00.

Organy główne (1958-2020)

Organy główne w Bazylice Bożego Ciała zostały zbudowane nad chórem. Stało się tak, ponieważ w marcu 1958 roku miejski konserwator zabytków nie wyraził zgody na jakiekolwiek przeróbki chóru pochodzącego z lat 1770-1772, a także na usunięcie starych, stromych schodów prowadzących na niego.

Tak więc instrument oparto na treggarach znajdujących się nad chórem, wykonano także nowe schody. W momencie budowy aktualny projekt zakładał powstanie instrumentu z 62- głosami, bez 4 głosów językowych. W 2005 roku, podczas całkowitej renowacji organów bocznych, organmistrz Jan Bryl przeniósł głos (25 dzwonów) do organów głównych, co pozwoliło na łatwiejszy dostęp do nich.

Dzięki determinacji wielu ludzi dobrej woli, od 2014 roku czynione są starania, aby uzupełnić wszystkie głosy w instrumencie. Za sprawą ówczesnego proboszcza, ks. Piotra Walczaka CRL, parafia sfinansowała uzupełnienie 2 głosów językowych.

W kwietniu 2014 roku, organmistrz Łukasz Kmiecik uzupełnił brakujący głos organowy językowy w pedale Trompet 8’. Głos ten pochodził z bronowickiego kościoła pw. św. Wojciecha. Pół roku później Łukasz Kmiecik zadbał o głos językowy w manuale głównym Trommet 8’, sprowadzając go z kościoła św. Kazimierza w Nowym Sączu.

Kolejny głos Puzon 16’ został uzupełniony dzięki ofiarodawczyni z parafii Bożego Ciała, która chciała pozostać anonimowa. Jego realizację powierzono organmistrzowi Jackowi Siedlarowi. Głos został wykonany w sierpniu 2017 roku, a 13 marca 2018 roku zamontowali go Łukasz Kmiecik wraz Łukaszem Bodzentą.

Kilka dni później, podczas Niedzieli Palmowej ks. Piotr Walczak CRL powiedział:
W naszej Parafii mamy wielki powód do radości, mimo, że to Niedziela Męki Pańskiej. Zostały ukończone prace przy uzupełnieniu głosów organowych. Został zamontowany kolejny głos, największy: Puzon – 32 piszczałki, z których największa ma wysokość 5 metrów 60 cm. Dziękuję Panu Jarosławowi, który najlepiej wie, czego brakuje naszym organom. Dziękuję też pewnej osobie, która zafundowała Parafii ten głos organowy. Dla orientacji – jest to koszt około 20 tysięcy złotych.

Bardzo serdecznie dziękujemy tym, którzy pomagają dokończyć budowę organów, która mimo że zakończyła się w 1963 roku, to jednak są jeszcze pewne rzeczy do uzupełnienia. Organy to jest taki skarb, który ciągle trzeba pielęgnować, naprawiać, czyścić, stroić. Dzięki temu mamy piękne organy, do tej pory największe w Krakowie.

Kolejne miesiące upływały pod znakiem dalszych starań o ukończenie organów w bazylice. 6 sierpnia 2019 roku, dzięki Panu Jackowi Balcewiczowi z rodziną uzupełniony został głos językowi Vox Humana 8’. Głos ten został zamontowany w szafie ekspresyjnej MIII i dotarł do Bazyliki aż z Norwegii. Za jego montaż odpowiedzialny jest organmistrz Lech Skoczylas.

25 października 2015 roku Lech Skoczylas uzupełnił głos językowy Klarnet 8’. Koszt głosu, a także wykonanie wszelkich innych prac z tym związanych był możliwy dzięki hojnemu przedsiębiorcy z parafii Bożego Ciała. Wspomniany głos został zamontowany w szafie ekspresyjnej MIII i pochodzi z organów pneumatycznych Riegera.

Od 1963 roku w Bazylice Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu, w organach głównych brakowało dziewięć głosów językowych. Za sprawą parafian obecnie potrzeba już tylko trzech głosów:

1. Pedał – Basson 32’;
2. MI – Krumhorn 8’;
3. MII – Clarion 8’;

Serdecznie dziękujemy wszystkim Darczyńcom!