Parafia

Historia parafii

Parafia Bożego Ciała na Kazimierzu została utworzona niebawem po lokacji miasta, której w 1335 roku dokonał król Kazimierz Wielki. W spisie świętopietrza parafię wymieniono po raz pierwszy w 1343 roku, ale zapis ten dotyczył poboru zaległości z poprzedniego roku, zatem w 1342 roku parafia już istniała. Żaden z zachowanych dokumentów nie wzmiankuje o istnieniu ewentualnego dokumentu królewskiego lub biskupiego powołującego do życia nową parafię i określającego jej granice oraz uposażenie. Informacje na temat powstania parafii podane przez J. Długosza i S. Ranatowicza nie są również w pełni miarodajne. Można jednak przyjąć, że parafia została ostatecznie utworzona w 1340 roku, kiedy to król włączył do miasta dawną wieś Bawół.

Pierwotnych granic parafii nie da się ustalić z dokładnością. Na pewno nie obejmowała ona terytorium włączonego do miasta, a przynależącego już przedtem do kościołów św. Michała na Skałce i św. Jakuba. Kościół na Skałce istniał już w XI wieku, natomiast o kościele św. Jakuba pierwsze wzmianki pochodzą z 1313 roku. Kościół na Skałce, od 1472 roku będący we władaniu paulinów, sprawował opiekę duszpasterską nad niewielkim terenem miasta, podlegali mu bowiem mieszkańcy części ulicy św. Jakuba, domów przed bramą Skawińską, części ul. Św. Katarzyny, domów koło sadzawki św. Stanisława, folwarku nad Wilgą i części Podbrzezia; poza murami miasta dochodziły wsie Pychowice, Kobierzyn, Zakrzów i Dębniki. Granice parafii św. Jakuba wyglądały zaś następująco: czwarta część rynku od strony św. Jakuba, ul. Piekarska od strony tegoż kościoła, połowa ul. Św. Jakuba, zagrody położone w pobliżu Wisły za kościołem, domy przy Wiśle i koło bramy skawińskiej oraz Podbrzezie; poza murami dochodziły wsie Wróblowice, Swoszowice, Kurdwanów, Płaszów, Prokocim, Wola Duchacka, Łagiewniki, Borek i Jugowice. Parafia obejmowała więc ponad 48 km kwadratowych i stanowiła największy z okręgów dekanatu. Niezbyt jasna pozostaje natomiast sprawa trzeciego kościoła p.w. św. Wawrzyńca na wzgórzu Bawół, we wschodniej części miasta, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z roku 1322 w związku ze sporem, jaki toczył się między dziedzicami wsi Libertów, Stanisławem i Wawrzyńcem, a kapitułą krakowską. Jan Długosz zapisał, że z woli Kazimierza Wielkiego parafia istniejąca przy kościele św. Wawrzyńca została przeniesiona do parafii Bożego Ciała. Powtórzył to w swojej kronice S. Ranatowicz. Chodziło zaś wyłącznie o wieś Bawół przylegającą od wschodu do rynku głównego, którą król nabył od kapituły krakowskiej i w 1340 roku przekazał miastu. Sam kościół św. Wawrzyńca z osadą na Zabłociu oraz przynależnymi mu dziesięcinami ze wsi Gaj i Libertów, pozostał aż do roku 1439 niezależną prebendą. Dopiero 27 stycznia 1439 roku, za wyraźnym poparciem królowej Zofii, kościół ten został inkorporowany do parafii Bożego Ciała i przejęty przez kanoników regularnych.

Przy takim układzie parafia Bożego Ciała w chwili utworzenia obejmowała połowę części południowej, połowę części północnej i całą część zachodnią rynku z ratuszem (dzisiaj pl. Wolnica) oraz ulice: św. Wawrzyńca, Szewską – Sutorum z przedmieściem szewskim (północny odcinek dzisiejszej ul. Krakowskiej), Bożego Ciała (do ul. Miodowej), Rynek Bydlęcy – Forum Caninum (okolice dzisiejszej ul. Gazowej), Sukienniczą – Textorum (dzisiaj ul. Józefa), Krakowską, Wielicką – Vielicense alias Salis (południowa część dzisiejszej ul. Krakowskiej), i wiele innych, które choć umieszczone w regularnym układzie lokacyjnym miasta wytyczonym w 1335 roku, to jednak nie miały swoich nazw. Zachowane księgi miejskie z XIV wieku określają je jako zaułki (vicus), siedliska (areae) oraz przecznice (platea transversalis), które dopiero w wieku XV albo i później otrzymały nazwy.